مقالات
انواع بیماری ویروسی
تفاوت بیماری ویروسی و باکتریایی
بیماریهای عفونی ناشی از عوامل بیماریزایی مانند ویروسها، باکتریها، قارچها و انگلها هستند که تشخیص سریع و دقیق آنها نقش حیاتی در کنترل شیوع و درمان مؤثر دارد. در این مقاله به بررسی فناوریهای پیشرفته تشخیصی مانند PCR و Real-Time PCR، تفاوتهای ویروس و باکتری، و نحوه استفاده از PCR و Real-Time PCR میپردازیم.
تفاوت ویروس و باکتری
ویروسها:
• ذرات غیرزنده با هسته ژنتیکی DNA یا RNA و پوشش پروتئینی
• برای تکثیر به سلول میزبان (انسان، حیوان یا گیاه) وابسته هستند
• عامل بیماریهایی مانند کووید-19، آنفلوآنزا، هپاتیت و HIV
باکتری ها:
• موجودات زنده تکسلولی با توانایی تکثیر مستقل
• اشکال متنوع: کوکسی کروی، باسیل یا میلهای، اسپیروکت مارپیچی
• برخی مفید (مانند فلور روده) و برخی بیماریزا مانند بیماری استافیلوکوک و سالمونلا
علائم عفونت بدن
• تب و لرز
• خستگی و درد عضلانی
• سرفه، تنگی نفس یا گلودرد
• اسهال و استفراغ
تجهیزات آزمایشگاهی بخش تشخیص مولکولی
۱. واکنش زنجیرهای پلیمراز(PCR)
• مکانیسم: تکثیر DNA هدف با استفاده از آنزیم Taq پلیمراز و پرایمرهای اختصاصی
• کاربردها:
• تشخیص ژنهای مقاومت آنتیبیوتیکی
• شناسایی پاتوژنهای غیرقابل کشت
• غربالگری جهشهای ژنتیکی
۲. Real-Time PCR (qPCR)
• تفاوت با PCR معمولی: استفاده از پروبهای فلورسنت برای ردیابی بلاد رنگ محصولات تکثیرشده
• مزایا:
• تشخیص کمی (تعیین مقدار اولیه DNA/RNA)
• کاهش زمان آزمایش به ۱-۲ ساعت
• حساسیت ۱۰۰-۱۰۰۰ برابر بیشتر از PCR سنتی
• کاربرد در تشخیص کووید-19 : شناسایی ژنهای N، E و RdRp در SARS-CoV-2
تفاوت Real-Time PCR با PCR
- زمان آزمایش:
PCR معمولی به طور معمول ۴ تا ۶ ساعت زمان میبرد، در حالی که Real-Time PCR میتواند نتایج را در ۱ تا ۲ ساعت ارائه دهد.
- دقت کمی:
در PCR معمولی، دقت کمی محدود است و عمدتاً نتایج به صورت کیفی گزارش میشود؛ اما Real-Time PCR امکان اندازهگیری دقیق و کمی مقدار DNA یا RNA را فراهم میکند.
- نیاز به الکتروفورز:
برای مشاهده نتایج PCR معمولی، به جداسازی محصولات با ژل الکتروفورز نیاز است، اما در Real-Time PCR این مرحله حذف شده و نتایج به صورت بلادرنگ نمایش داده میشود.
- امکان تشخیص چندگانه (Multiplexing):
PCR معمولی معمولاً فقط یک هدف را در هر واکنش بررسی میکند، اما Real-Time PCR میتواند به طور همزمان چندین هدف ژنتیکی را در یک واکنش شناسایی کند.