تجهیزات آزمایشگاه

آزمایشگاه های تشخیص طبی از بدو تاسیس و یا تغییر محل براساس ضوابط وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی ملزم به رعایت الزامات زیر در رابطه با تجهیزات آزمایشگاه هستند. آزمایشگاه های دایر باید در فرصتی که وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی تعیین می نمایند خود را با استانداردها و الزامات مربوطه منطبق سازند.

1- تنوع و تعداد تجهیزت در آزمایشگاه:

تجهیزات موجود در آزمایشگاه باید کاملا متناسب با فهرست انواع آزمایشهایی که در محل آزمایشگاه انجام می شود و حجم کاری آزمایشگاه باشد و چنانچه آماده سازی یا ارسال نمونه برای انجام آزمایش در آزمایشگاه ارجاع (آزمایشگاهی که نمونه جهت انجام آزمایش به آنجا ارسال می گردد)، نیازی به تجهیزات خاصی داشته باشد می بایست فراهم گردد. به عبارتی مشخصات تجهیزات و اجزاء آن باید با اهداف ونیازهای از پیش تعریف شده در آزمایشگاه مطابقت داشته باشد. حداقل تجهیزات پایه که در بدو تاسیس می بایست در آزمایشگاه موجود باشد، ضمیمه است.

2- خرید تجهیزات آزمایشگاه:

الف) هنگام انتخاب و خرید تجهیزات باید به تائیدیه های معتبر کارکردی ( تائیدیه های معتبر خارجی یا تائیدیه آزمایشگاه رفرانس) و گواهی های مربوط به ایمنی تجهیز توجه گردد.

ب) ملاک انتخاب تامین کنندگان (فروشندگان) تجهیزات، می بایست مشخص باشد و خرید تجهیزات از تامین کنندگانی انجام شود که قانونا به ثبت رسیده و قبلا مورد ارزیابی قرار گرفته اند. ملاک انتخاب تامین کنندگان به عنوان مثال می تواند کیفیت کالای عرضه شده، به روز بودن تکنولوژی، خدمات مناسب بعد از فروش، حسن سابقه، دارا بودن تاییدیه آزمایشگاه رفرانس، در دسترس بودن، توانمندی علمی شرکت پشتیبان، شرایط تحویل یا بسته بندی مناسب و نحوه همکاری مالی و ... باشد.

3- نصب و محل استقرار تجهیزات:

الزامات و فضای موردنیاز برای نصب دستگاه، شامل شرایط محیطی مورد نیاز  در محل نصب (از نظر دما، رطوبت، نور،تهویه گرد و غبار، ارتعاش و غیره) شرایط فنی و امکانات جانبی موردنیاز ( منبع الکتریسیته، آب، گاز، فاضلاب و غیره) و شرایط ایمنی (تشعشعات، پسماند،الکتریسیته و غیره) براساس توصیه های سازنده، باید به دقت رعایت گردد.

4- اطمینان از صحت عملکرد تجهیزات:

بعد از خرید و نصب دستگاه و قبل از شروع بکارگیری، صحت عملکرد دستگاه باید با استفاده از کنترل های مناسب یا روش های درجه شده در بروشور تجهیزات، مورد ارزیابی قرار گیرد. بدیهی است این اقدام به شکل دوره ایی بصورت فعالیت های کنترل و نگهداری تجهیزات و همچنین پس از هر بار تعمیر دستگاه، باید انجام شود.

5- کاربری تجهیزات:

مهارت فنی مورد نیاز جهت کار با دستگاه ها می بایست مشخص گردد. تعیین فرد یا افراد مجاز به کار با دستگاه/سیستم و آموزش کامل افراد مجاز، شامل آموزش نحوه کارکرد، کنترل و نگهداری، نحوه تدوین مدارک و نگهداری سوابق و... باید صورت پذیرد.

6- مستندات مربوط به تجهیزات:

در هر آزمایشگاه مستندات زیر در ارتباط با تجهیزات فنی باید موجود باشد:

الف) فهرست تجهیزات موجود در آزمایشگاه

آزمایشگاه می بایست فهرستی از تجهیزات موجود با ثبت محل استقرار هر یک، داشته باشد. در این فهرست میتوان جهت سهولت ردیابی، به هر تجهیز شماره یا کد شناسایی اختصاص داد. این فهرست باید به روز بوده و چنانچه تجهیزی خریداری و یا از سرویس خارج گردد می بایست در آن ثبت شود.

ب) سوابق مربوط به خرید تجهیزات:

آزمایشگاه می باییست درخواست خرید، فاکتور فروش، سوابق ارزیابی و تایید کیفیت دستگاه قبل از استفاده در آزمایشگاه و سوابق مربوط به آموزش کارکنان برای کاربری دستگاه را نگهداری نماید.

پ) شناسنامه تجهیزات

به منظور شناسایی هر تجهیز و معمولا در یک برگ تهیه می شود و حاوی اطلاعات مربوط به مشخصات دستگاه، کاربران ویژه (در موارد مقتضی)، تارخ خرید و تاریخ شروع به کار دستگاه در آزمایشگاه، وضعیت دستگاه در هنگام خرید (نو، مستعمل، بازسازی شده)، چگونگی تماس با شرکت سازنده یا پشتیبان و سایر توضیحات لازم می باشد. (یک نمونه از آن ضمیمه است)

شناسنامه تجهیزات باید تا مدت زمانی که از تجهیز در آزمایشگاه استفاده می گردد، حفظ شود.

ت) دستورالعمل فنی تجهیزات

این دستورالعمل برای هر یک از تجهیزات بطور جداگانه و با استفاده از دستورالعمل سازنده که همراه دستگاه می باشد و همچنین مراجع علمی معتبر تهیه میگردد و حاوی کلیه اطلاعات ضروری مربوط به دستگاه و نحوه کاربرد آن می باشد. (یک نمونه از آن ضمیمه است)

این اطلاعات عبارتند از:

• چگونگی کاربری: شرح مرحله به مرحله نحوه کار با دستگاه
• نحوه کنترل و نگهداری: کلیه قداماتی که به این منظور باید انجام شود، فواصل نگهداری (روزانه، هفتگی، ماهانه...) و پارامترهای مورد ارزیابی در نگهداری (مثلا دما، حجم، فشار، دور در دقیقه و...)
• مراحل اقداماتی که در صورت نیاز به تعمیر باید انجام گیرد و مسئول مربوطه 
• ملاحظات ایمنی جهت کار با دستگاه

دستورالعمل فنی تجهیزات باید تا مدت زمانی که از تجهیز در آزمایشگاه استفاده می شود، حفظ گردد.

ث) log Book

دفترچه یا برگه ایی که در کنار هر تجهیز قرار می گیرد و اطلاعات مربوطه به هر بار استفاده از دستگاه، شامل نام کاربر تاریخ و ساعت استفاده از دستگاه، وضعیت دستگاه در شروع و خاتمه کار را مشخص می نماید.

ج) سوابق مربوطه به کنترل و نگهداری تجهیزات

کلیه اقدامات پیشگیرانه که به شکل ادواری ( روزانه، هفتگی ، ماهانه...) جهت کنترل، نگهداری و سرویس تجهیز در داخل آزمایشگاه انجام می شود باید ثبت و مستند گردد. جهت ثبت اقدامات انجام شده و نتایج بدست آمده، می توانیم دفتری را اختصاص دهیم یا جهت سهولت فرم مخصوصی را به دلخواه طراحی نماییم. ( یک نمونه از ان ضمیمه است) در هر حال اطلاعات زیر حتما باید ثبت گردد:

• نام و محل استقرار دستگاه ( و کد شناسایی در صورت کدگذاری دستگاه ها)
• فاکتور مورد کنترل ( مانند دما، حجم، فشار، دور در دقیقه و...)
• زمان و فواصل انجام کار
• نتایج حاصله
• در صورت وجود اشکال، اقدامات اصلاحی انجام شده ( این اقدامات ممکن است تنظیم و یا تعمیر دستگاه باشد)
• فرد مسئول

چ) سوابق مربوط به سرویس یا تعمیر تجهیزات

هربار که اقدامی در خارج از آزمایشگاه جهت پیشگیری از خرابی ( سرویس دستگاه) و همچنین تعمیر دستگاه پس از خراب شدن آن، انجام می شود باید مکتوب و مستند گردد و در پوشه یا فایل مربوط به ان دستگاه نگهداری شود. جهت سهولت ثبت اقدامات انجام گرفته میتوان فرمی را به دلخواه طراحی نمود. طراحی این فرم نیز اختیاری است ولی باید حداقل حاوی اطلاعات ذیل باشد: (یک نمونه از آن ضمیمه است)

• نام و محل استقرار دستگاه ( و کد شناسایی در صورت کدگذاری دستگاه ها)
• تاریخ خروج از کار و تاریخ سرویس یا تعمیر
• مسئول و نحوه ضدعفونی دستگاه قبل از سرویس یا تعمیر تا در هنگام سرویس یا تعمیر هیچگونه احتمال آلودگی برای تعمیر کار وجود نداشته باشد.جهت انجام این کار می توان از محلول های تجاری آماده استفاده نمود.در صورت عدم دسترسی به این محلول ها، می توان از الکل 70% استفاده نمود که به تجهیزات آسیب نمی رساند.
• شرح تنظیمات یا تعمیرات انجام شده ( که بطور معمول در فاکتور ارائه شده یا برگه الصاق شده به فاکتور، توسط شرکت پشتیبان درج می گردد.)
• مسئول و نحوه تایید فنی دستگاه پس از سرویس یا تعمیر و قبل از وزود به جریان کار ( حداقل شامل آزمایش بر روی کنترل های تجاری و ارزیابی نتیجه مورد انتظار)

تجھيرات پايه مورد نياز جھت تاسيس آزمايشگاه

1. لوازم و وسايل نمونه گيری
2. ميكروسكوپ دو چشمي
3. پايه سديمان
4. سانتريفوژ حداقل ١٢ يا  ۶١ شاخه
5. وسايل و امکانات شمارش سلول به روش دستی
6. سانتريفوژ ھماتوكريت و خط کش ھماتوکريت
7. وسايل و تجھيزات عمومی آزمايشگاه (نظير جا لوله، لوله آزمايش، ...)
8. صندلی مناسب آزمايشگاھی يا تابوره 
9. لوپ  کاليبره ميکروب شناسی و کليه لوازم             
10. مرتبط با کشت نمونه ھای ميکروب شناسی   
11. كانترشمارش افتراقی ديجيتال يا دستي
12. لامپ اوالترويوله در محل ھای مورد نياز   
13. روتاتور
14. يخچال فريزر يا فريزر با قابليت تامين دمای منھاي ٢٠ درجه   
15. ميكسر لوله
16. بن ماري جوش   
17. اسپکتروفتومتر يا فتومتر با قابليت انجام آزمايش ھای  کينتيک و End point مجھز به ترموکووت (در صورت لزوم)
18. وسايل انتقال حجم و ميکروپيپت ھای ثابت يا متغير در اندازه ھای مورد نياز     
19. ترازوي يك يا دو كفه اي معمولي
20. تخت معاينه
21. فور
22. پاراوان
23. اتوكلاو
24. ترالی استيل
25.  يخچال
26. صندلی خونگيری
27. بن ماري سرولوژي
28. کامپيوتر و پرينتر
29. سيستم تخليص آب
30. وسايل و امکانات شستشوی ظروف
31.  رفراكتومتر
32. تجھيزات و وسايل مخصوص حمل و ارسال نمونه
33. ھود معمولی يا كلاس ٢ متناسب با سطح ايمنی زيستی
34. وسايل و تجھيزات بانک خون (برای آزمايشگاه ھای بيمارستانی و نظير آن)
35.  ترازوي حساس ديجيتالي
36. ظروف شيشه ای به انواع، تعداد حجم ھای لازم 
37. انکوباتور مبكروبشناسي ٣٧ درجه
38. كرنومتر و ساعت آزمايشگاھي
39. وسايل و امکانات رنگ آميزي ھای مختلف ھمراه با جعبه فايل کردن لام
40. پيپت فيلر يا پوارمخصوص پيپت
41. ترمومتر کاليبر شده جيوه اي، الکلی يا ديجيتال

• آزمايشگاه بايد کليه دستگاه ھا، وسايل و امکانات لازم برای انجام آزمايشاتی که در محل انجام می دھد داشته باشد. وجود دستگاھھايی مانند سل کانتر، فليم فتومتر، الايزا ريدر وياگاماکانتر در صورتي که آزمايشات مربوطه درمحل آزمايشگاه انجام می شود، ضروری است.  
• ابزار شيشه ای حجمی بايد از کلاس قابل اطمينان ( کلاس  A) و دارای گواھی کاليبراسيون بوده يا قبل از استفاده از صحت آنھا اطمينان حاصل شود. 
• تجھيزات مورد نياز برای حفاظت و ايمنی کارکنان و فضای آزمايشگاه  بايد موجود باشد. 

خرید تجهیزات آزمایشگاهی

چنانچه قصد راه اندازی انواع آزمایشگاه را دارید و نیازمند مشاوره تخصصی و همچنین آشنایی با انواع تجهیزات آزمایشگاهی هستید، کارشناسان فنی مبناژن از صفر تا صد شما را در این زمینه بصورت رایگان راهنمایی کرده و جهت خرید تجهیزات آزمایشگاهی اقساطی کافیست با شماره های 66381035-66381023 و یا شماره 09121340703 تماس حاصل فرمایید.