آبله میمونی چیست؟ علائم، تشخیص و درمان آن

بیماری آبله میمونی چیست؟

آبله میمونی یک بیماری زئونوز ویروسی است به این معنی که از حیوانات به انسان منتقل می شود. این ویروس به این دلیل ویروس آبله میمونی نامگذاری شد که برای اولین بار در میمون های آسیایی شناسایی شد.

علائم این بیماری مشابه آنچه در گذشته در بیماران آبله دیده شده بود می باشد اما از نظر بالینی شدت کمتری دارد.

این بیماری یک عفونت نادر است که بیشتر در غرب یا مرکز آفریقا یافت می شود.

قبل از آوریل 2022، عفونت ویروس آبله میمونی در انسان به ندرت در خارج از مناطق آفریقایی که بومی است گزارش شده بود. در حال حاضر، مواردی در سراسر جهان  گزارش می شوند.

با ریشه کنی آبله درگذشته و متعاقب آن قطع واکسیناسیون آبله، آبله میمونی به عنوان مهمترین ویروس ارتوپاکس برای سلامت عمومی ظاهر شده است.

عامل بیماری زا در این بیماری ویروسی با DNA دو رشته ای است که متعلق به جنس Orthopoxvirus از خانواده Poxviridae می باشد.

دو نوع از این ویروس وجود دارد:

نوع آفریقای مرکزی (حوضه کنگو) و نوع آفریقای غربی

نوع آفریقای مرکزی یا حوضه کنگو باعث بیماری زایی شدیدتر شده است و تصور می شد که قابلیت انتقال آن بیشتر بوده است.
 

میزبان ویروس آبله میمونی

گونه های مختلف جانوری مستعد به ویروس آبله میمون شناسایی شده اند. شامل سنجاب‌ها، موش‌های صحرایی گامبیایی،  نخستی‌های غیرانسانی و …
اما مطالعات بیشتری برای شناسایی منبع دقیق ویروس و چگونگی گردش ویروس در طبیعت مورد نیاز است.

شیوع آبله میمونی

آبله میمونی برای اولین بار  در انسان در سال 1970 در کنگو در یک پسر 9 ماهه در منطقه ای که آبله در سال 1968 از بین رفته بود،  شناسایی شد.

از آن زمان، بیشتر موارد از مناطق روستایی، جنگل های بارانی حوضه کنگو و از سراسر آفریقای مرکزی و غربی گزارش شده است که معمولا از تماس با مخازن حیات وحش منشاء می گیرد. علیرغم این واقعیت که ویروس آبله میمون برای چندین دهه در مناطقی که بومی بوده، گزارش می شده تحقیقات در مورد آبله میمون نادیده گرفته شده و هزینه زیادی برای آن نشده است. از سال 2017، نیجریه با بیش از 500 مورد مشکوک و بیش از 200 مورد تایید شده و نسبت مرگ و میر تقریباً 3٪ ، شیوع گسترده ای را تجربه کرده و گزارش موارد تا امروز ادامه دارد.
در سال 2003، اولین شیوع آبله میمون در خارج از آفریقا در ایالات متحده آمریکا بود . از اوایل ماه می 2022، بیش از 3000 عفونت ویروس آبله میمون در بیش از 50 کشور در پنج منطقه گزارش شده است  که WHO (سازمان بهداشت جهانی) را وادار کرده تا آبله میمونی را یک تهدید بهداشت عمومی در سال 2022 اعلام کند.
در حال حاضر مطالعاتی برای درک بیشتر اپیدمیولوژی، منابع عفونت و الگوهای انتقال در حال انجام است.

علائم بیماری آبله میمونی

علائم آبله میمونی معمولاً در عرض 3 هفته از زمانی که شخص در معرض ویروس قرار می گیرد شروع می شود. علائم ممکن است شامل موارد زیر باشد:

• تب

• سردرد

• دردهای عضلانی و کمردرد

• تورم غدد لنفاوی

• خستگی

• لرز

• بثورات با زخم هایی که می تواند شبیه جوش یا تاول باشد. ممکن است روی صورت، داخل دهان و سایر قسمت‌های بدن مانند دست‌ها، پاها، سینه، اندام تناسلی یا مقعد باشد.

شخص بیمار ممکن است همه یا فقط چند علامت را داشته باشد :

• ممکن است شخص فقط بثورات پوستی داشته باشد.
• ممکن است ابتدا بثورات پوستی و سپس سایر علائم ظاهر شود.
• ممکن است  شخص در ابتدا علائمی شبیه آنفولانزا داشته باشد و 1 تا 4 روز بعد بثورات پوستی ظاهر شوند.

 
تفاوت اصلی آبله میمونی و آبله این است که در آبله میمونی غدد لنفاوی معمولا متورم می شوند.

دوره نهفتگی یا کمون بیماری آبله میمونی

دوره کمون (فاصله زمانی از ابتلا به عفونت تا شروع علائم) این بیماری معمولا از 6 تا 13 روز است و همچنین می تواند بین 5 تا 21 روز هم باشد.

علائم این بیماری معمولا بین 2 تا 4 هفته طول می کشد. موارد شدید بیشتر در بین کودکان رخ می دهد و به میزان قرار گرفتن در معرض ویروس  و وضعیت سلامت بیمار
بستگی دارد. همچنین نقص سیستم ایمنی زمینه ای ممکن است عوارض شدیدی داشته باشد.
عوارض این بیماری می تواند شامل عفونت های ثانویه، برونکوپنومونی، سپسیس، آنسفالیت و عفونت قرنیه با از دست دادن بینایی متعاقب آن باشد.
نسبت مرگ و میر موارد آبله میمون از 0 تا 11 درصد در جمعیت عمومی متغیر بوده و در میان کودکان خردسال بیشتر بوده است. اخیرا نسبت مرگ و میر مورد در حدود 3-6٪ بوده است.

راه های انتقال آبله میمونی

این بیماری از راه های مختلفی منتقل می شود:

انتقال از حیوان به انسان (زئونوز) می تواند از تماس مستقیم با خون، مایعات بدن، پوست یا ضایعات مخاطی حیوانات آلوده رخ دهد.
استفاده از گوشت خوب پخته نشده و سایر محصولات حیوانات آلوده یک خطر احتمالی است.
همچنین این ویروس با خراشیده شدن یا گاز گرفتن توسط حیوانات هم منتقل می شود.

انتقال از انسان به انسان می تواند از طریق تماس مستقیم با بثورات پوستی، دلمه یا مایعات بدن فرد آلوده

با تنفس ویروس در طول تماس طولانی مدت نزدیک چهره به چهره
در هنگام تماس فیزیکی صمیمی مانند بوسیدن، در آغوش گرفتن، رابطه جنسی و ...
از دست زدن به لوازم شخصی که دچار این ویروس است مانند لباس، ملحفه یا حوله
در دوران بارداری، از فرد باردار به جنین

فرد بیمار از زمان شروع علائم تا زمانی که بثوراتش کاملاً التیام یابد، همه دلمه ها افتاده و لایه تازه ای از پوست تشکیل شده است، آن را انتقال بدهد.

تشخیص آبله میمونی

یرای تشخیص این بیماری علائم و بثورات پوستی شخص بررسی می شود . از بافت زخم‌ها را نمونه گرفته می شود  تا روی آن جهت بررسی ویروس آبله میمونی آزمایش انجام شود.

صحت آزمایش به نوع و کیفیت نمونه و نوع آزمایش بستگی دارد. آزمایش PCR واکنش با به دلیل  دقت و حساسیت بالای آن، تست آزمایشگاهی قابل اعتمادی است. برای این منظور، نمونه‌های تشخیصی ضایعات پوستی، مایع وزیکول‌ها و یا پوسته‌های خشک تهیه می شوند تا روی آن ها جهت بررسی از نظر این ویروس با استفاده از کیت آبله میمونی آزمایش انجام شود.
همچنین آزمایش خون برای بررسی ویروس آبله میمون یا آنتی بادی علیه ویروس قابل انجام است.
از آنجایی که ارتوپاکس ویروس‌ها از نظر سرولوژیکی واکنش متقاطع دارند، روش‌های تشخیص آنتی‌ژن و آنتی‌بادی ارزش تشخیصی برای آبله میمونی ارائه نمی‌دهند.

تشخیص افتراقی بالینی باید درمورد بیماری‌هایی مانند آبله مرغان، سرخک، عفونت‌های پوستی باکتریایی، سیفلیس ،گال و آلرژی‌های مرتبط با دارو انجام گیرد. لنفادنوپاتی یک ویژگی بالینی برای تشخیص آبله میمونی از آبله یا آبله مرغان باشد.

درمان آبله میمونی

هیچ درمان خاصی برای عفونت ویروس آبله میمون وجود ندارد. آبله میمون معمولاً خفیف است و اکثر افراد در عرض چند هفته بدون درمان بهبود می یابند.
خطر نیاز به درمان در بیمارستان ممکن برای افراد پیر کودکان و بیمارانی که نقص سیستم ایمنی دارند به وجود آید.
یک عامل ضد ویروسی به نام tecovirimat که برای آبله ساخته شده بود، توسط آژانس دارویی اروپا (EMA) برای این بیماری در سال 2022 مجوز دریافت کرد که ممکن است برای افرادی که احتمال بیشتری برای بیماری شدید دارند، مانند بیمارانی که سیستم ایمنی ضعیفی دارند، توصیه شود. اما هنوز به طور گسترده در دسترس نیست.

واکسن آبله میمونی

این بیماری توسط ویروسی مشابه آبله ایجاد می شود واکسن آبله (MVA) باید سطح خوبی از محافظت در برابر آبله میمونی نیز بدهد. واکسن ترجیحی برای محافظت در برابر آبله میمونی JYNNEOS است که یک واکسن دو دوز است. واکسن های دیگری مثل ACAM2000 هم  ممکن است جایگزینی برای JYNNEOS باشد. همچنین یک واکسن مبتنی بر ویروس ضعیف شده (سویه آنکارا) برای پیشگیری از این بیماری در سال 2019 تایید شد.
شخص باید با پزشک مشورت کند که آیا باید علیه آبله میمونی واکسینه شود یا خیر و چه واکسنی را باید دریافت کند.

آیا آبله میمونی قابل پیشگیری است ؟

افزایش آگاهی مردم در مورد اقداماتی که می توانند برای کاهش قرار گرفتن در معرض ویروس انجام دهند، راه کار اصلی پیشگیری از این بیماری است. همچنین مطالعات علمی برای ارزیابی واکسیناسیون برای پیشگیری و کنترل آبله میمونی در حال انجام است
 از تماس نزدیک پوست به پوست با بثورات آبله میمونی خودداری کنید.
ارتباط نزدیک مانند بوسیدن، در آغوش گرفتن و روابط جنسی با افراد مبتلا نداشته باشید.
ظروف غذا خوردن یا فنجان را با آنها به اشتراک نگذارید.
به ملحفه، حوله یا لباس فردی که آبله میمونی دارد دست نزنید.
دست‌های خود را اغلب با آب و صابون بشویید یا از ضدعفونی‌کننده‌های الکلی استفاده کنید، مخصوصاً پس از تماس با افراد بیمار.
 همچنین از حیوانات بیمار یا مرده و همچنین از هرگونه ملافه یا سایر موادی که با آنها تماس گرفته اند خودداری کنید.
اگر شما مبتلا به آبله میمون هستید، توصیه می شود در صورت امکان تا زمانی که بیمار هستید در خانه بمانید.

اگر بثورات فعال یا علائم دیگری دارید، بهتر است در صورت امکان در اتاقی جدا از اعضای خانواده و حیوانات خانگی خود بمانید.